ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که وقتی به خوابی عمیق فرورفته‌اید و در‌حال‌دیدن رؤیایی شیرین هستید، یک‌باره صدای زنگ ساعت شما را به‌شکل بدی از خواب بیدار کرده باشد. عموما بیشتر افراد وقتی این گونه از خواب عمیق بیدار می‌شوند، احساس می‌کنند شب قبل اصلا نخوابیده‌اند و اصطلاحا خستگی از تنشان بیرون نرفته است. چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟ چرا وقتی یک‌دفعه از خواب عمیق بیدار می‌شویم، احساس بدی به ما دست می‌دهد؟

علت بروز این مسئله به چرخه‌های خواب مربوط می‌شود. وقتی می‌خوابیم، مغزمان الگوهای مختلفی از فعالیت را نشان می‌دهد. چرخه‌ی خواب مراحل مختلفی دارد. متخصصان برای چرخه‌ی خواب ۵ مرحله تعریف کرده‌اند: 

۱. چرخه‌ی خواب : این مرحله «خواب سبک» نام دارد و مغز امواج آلفا و تتا را از خود ساطع می‌کند. این مرحله ممکن است چند دقیقه و در برخی افراد چند ثانیه بیشتر طول نکشد. اصطلاحا به این مرحله از خواب «چرت‌زدن» می‌گویند؛

۲. چرخه خواب : این مرحله نیز همچنان خواب سبک نام دارد؛ ولی امواج مغزی در این مرحله آرام‌تر می‌شوند؛

۳ و ۴. آغاز خواب عمیق: در این مرحله، مغز امواج دلتا تولید می‌کند. معمولا وقتی فردی بخواهد در این مرحله از خواب بیدار شود، برایش بسیار سخت است. در این مرحله، بدن انسان واکنش کمتری به محرک‌های بیرونی نشان می‌دهد؛

۵. خواب REM: معمولا بعد از حدود نود دقیقه از زمان به‌خواب‌رفتن، فرد وارد چرخه‌ی خواب REM می‌شود و رؤیا می‌بیند. هر فرد بالغ به‌صورت متوسط ۵ یا ۶ بار در شب چرخه‌ی REM را تجربه می‌کند. وقتی وی در‌حال‌دیدن رؤیا است، سرعت نفس‌کشیدن افزایش می‌یابد. ضربان قلب و فشارخون افزایش می‌یابد و اگر به پلک چشم او نگاه کنید، می‌بینید به‌سرعت تکان می‌خورد. به‌همین‌دلیل، به این مرحله‌ی خواب REM مخفف Rapid Eye Movements گفته می‌شود.

حال، تصور کنید قرار است روز کاری را آغاز کنید. از دیدگاه شما بیدارشدن در کدام چرخه‌ی خواب ساده‌تر است؟ مکانیزمی وجود دارد تا بتواند فرد را در چرخه‌ای از خواب بیدار کند که هم راحت‌تر بیدار شود و هم سرحال‌تر باشد؟

وقتی ساعت زنگ‌دار صبح زود هنگامی‌که در چرخه‌ی سوم و چهارم خواب هستید، شما را بیدار کند، واقعا احساس بدی به شما دست خواهد داد. وقتی از رؤیایی عمیق از خواب می‌پرید نیز حس خوبی نخواهید داشت. بهترین زمان بیدارشدن از خواب وقتی است که فرد از چرخه‌ی REM خارج شده باشد؛ یعنی در خواب عمیق نباشد.

کاربرد اپلیکیشن Sleep Cycle

اپلیکیشن Sleep Cycle Alarm Clock ادعا می‌کند می‌تواند چرخه‌ی خواب کاربر را تشخیص دهد و وی را در بهترین زمان و وقتی از چرخه‌ی خواب عمیق خارج و وارد چرخه‌ی خواب سبک شده، از خواب بیدار کند. درنتیجه، کاربر اپلیکیشن با احساس آرامش بیشتری از خواب بیدار خواهد شد. 

دراصل، اپلیکیشن Sleep Cycle معتقد است اگر فردی بتواند در چرخه‌ی خواب سبک بیدار شود، روز بعد را با نشاط بیشتری آغاز خواهد کرد. وقتی کاربر اپلیکیشن را روی ساعت ۶ صبح تنظیم کرده باشد، ممکن است با کمی تأخیر مثلا حدود ساعت شش و نیم بیدار شود. اپلیکیشن بررسی می‌کند و اگر کاربر در چرخه‌ی خواب عمیق قرار داشته باشد، صبر می‌کند وی از این چرخه خارج شود و بعد ساعت زنگ‌دار را به‌صدا درمی‌آورد.

اپلیکیشن با استفاده از حسگر ژیروسکوپ و میکروفون گوشی هوشمند، غلت‌زدن‌هایتان را در خواب بررسی می‌کند. حتی با استفاده از صدای نفس‌های شما می‌تواند متوجه وضعیتتان شود. اپلیکشن Sleep Cycle الگوی خواب را کامل پایش می‌کند. این اپلیکیشن برای آنکه بتواند خوابتان را ردیابی کند، گوشی هوشمند باید درکنارتان باشد و درنهایت، نموداری از وضعیت و چرخه‌ی خواب دراختیار کاربر قرار می‌دهد. اپلیکیشن در دو نسخه‌ی رایگان و نسخه‌ی کامل دردسترس قرار دارد.

ویژگی‌های نسخه‌ی رایگان اپلیکیشن 

۱. تجزیه‌و‌تحلیل خواب براساس چرخه‌ی خواب؛

۲. استفاده از میکروفون و ژیروسکوپ برای تحلیل وضعیت خواب کاربر؛

۳. ارائه‌ی جداولی مفصل از وضعیت خواب کاربر به‌همراه نمودار خواب روزانه؛ 

۴. تنوع ملودی‌های مختلف برای بیدارکردن کاربر از خواب.

ویژگی‌های نسخه‌ی کامل اپلیکیشن 

۱. مستندسازی نمودارهای خواب؛

۲. مقایسه‌ی نمودار خواب کاربر با سایر نمودارهای خواب سایر کاربران سراسر جهان؛

۳. آموزش روش‌های رؤیابینی برای دیدن رؤیاهای آگاهانه؛

۴. آموزش کاربر برای ارتقا‌ی کیفیت رؤیاها ازطریق تغذیه‌ی درست قبل از خواب؛

۵. پشتیبان‌گرفتن آنلاین از داده‌های خواب کاربر؛

۶. ارائه‌ی خروجی فایل اکسل از داده‌های مربوط‌به خواب کاربر. 

نقدی بر اپلیکیشن Sleep Cycle

معمولا برای ثبت نمودارهای مربوط‌به چرخه‌های خواب، به انواع الکترودها و سنسورهای مختلفی نیاز دارد که ازطریق دستگاه‌های الکتروانسفالوگراف (EEG) بتواند امواج مغزی را پایش و ثبت کند. لابراتورهای رؤیابینی با تمام تجهیزات الکترونیکی‌شان گاهی نمی‌توانند به تمام اطلاعات و وضعیت فرد رؤیابین دسترسی داشته باشند. می‌توان باور کرد اپلیکیشنی ساده فقط ازطریق میکروفون و صدای تنفس کاربر و ژیروسکوپ بتواند وضعیت چرخه‌ی خواب را بدون انواع حسگرهای مغزی و الکترودها و دستگاه‌هایی همچون الکتروانسفالوگراف به‌درستی تشخیص دهد؟ 

همچنین، وقتی فردی خواب است، با اعداد و ارقام به‌صورت دقیق نمی‌توانیم مشخص کنیم چه زمان قرار است از مرحله‌ی رؤیا وارد مرحله‌ی بعدی شود. تیم توسعه‌ی اپلیکیشن ادعا می‌کند مثلا اگر فردی بخواهد ساعت ۶ صبح از خواب بیدار شود؛ ولی دقیقا در همان ساعت در خواب عمیق باشد، اپلیکیشن صبر می‌کند تا کاربر وارد مرحله‌ی دیگری از چرخه‌ی خواب شود. برفرض که این اپلیکیشن بتواند چرخه‌ی رؤیا و خواب عمیق و سبک را تشخیص بدهد، آیا می‌توان برای چرخه‌های خواب و مدتی که ممکن است فرد در چرخه‌ی رؤیا قرار گیرد، زمان مشخص و معلومی درنظرگرفت. اگر فرد برحسب اتفاق یک ساعت در چرخه‌ی خواب عمیق باقی ماند، آیا اپلیکیشن با تأخیر یک‌ساعته وی را بیدار خواهد کرد؟ اگر خواب عمیق طولانی‌تر شد، اپلیکیشن تصمیم می‌گیرد فرد سر کار نرود؟

توجه تیم توسعه‌ی اپلیکیشن به موضوع خواب و رؤیا جالب است؛ ولی به‌نظر می‌رسد این اپلیکیشن با حسگر ژیروسکوپ و میکروفون، نمی‌تواند به امواج مغزی دسترسی پیدا کند؛ بلکه فقط می‌تواند وضعیت فیزیکی فرد را حین خواب، آن‌هم در سطح اولیه بررسی کند. افزون‌براین، بی‌شک کاربران معمولی امکان بررسی صحت‌وسقم ادعای اپلیکیشن را ندارند. هر کاربر عادی قطعا به حسگرهای بررسی امواج مغزی و دستگاه‌های مجهز آزمایشگاهی دسترسی ندارد تا درعمل بتواند به‌درستی متوجه شود نمودارهای ارائه‌شده‌ی این اپلیکیشن درست یا نادرست است. 

ذکر این نکته لازم می‌نماید که معمولا گفته می‌شود برای حفظ سلامتی و رهایی از امواج گوشی‌های هوشمند، حداقل در زمان استراحت گوشی هوشمند خودتان را به اتاق خواب نبرید. اگر کسی بخواهد از این اپلیکیشن استفاده کند، با گوشی هوشمند باید به رختخواب برود.